मुख्यमंत्रिपद म्हणजे मास्क नव्हे, जबाबदारी!

शिवसेनेच्या दसरा मेळाव्यातील पक्षप्रमुख उद्धव ठाकरे यांचे भाषण आणि त्यावरील प्रतिक्रियांचे कवित्व अजून सुरू आहे. विशेषतः माजी मुख्यमंत्री आणि भाजपचे राज्यसभेतील खासदार नारायण राणे यांनी टीका करताना विद्यमान मुख्यमंत्र्यांसंदर्भात जे शब्द वापरले त्यासंदर्भात अनेकांनी आक्षेप नोंदवले आहेत. अर्थात हे आक्षेप नोंदवणा-या अनेकांनी उद्धव ठाकरे यांच्या भाषणाचे, त्यातील आक्रमकतेचे तोंड भरून कौतुक केलेलेही पाहावयास मिळते. म्हणजे नारायण राणे यांनी वापरलेले शब्द आक्षेपार्ह, हिणकस आणि उद्धव ठाकरे यांनी वापरलेले शब्द म्हणजे आक्रमकतेचा मानदंड, ठाकरी शैली वगैरे. म्हणजे माजी मुख्यमंत्र्यांना काहीही बोलले तरी चालते, विद्यमान मुख्यमंत्र्यांची मात्र प्रतिष्ठा सांभाळली पाहिजे, असा दुटप्पीपणा यातून दिसून येतो. एकूण महाराष्ट्राची राजकीय संस्कृती कोणत्या थराला गेली आहे, याचे निदर्शक म्हणूनच या सगळ्याकडे पाहावे लागेल. अर्थात इथे नारायण राणे यांचे किंवा त्यांनी जे शब्द वापरलेत त्यांचे समर्थन करण्याचा प्रश्न नाही. आणि राणे यांच्याकडून फारशा वेगळ्या अपेक्षाही करता येत नाहीत. गेल्या काही महिन्यांतल्या राजकीय परिस्थितीमध्ये राणे वैफल्यग्रस्त झाले आहेत, असे दिसून येते. त्यांच्याकडे आता राजकीयदृष्ट्या गमावण्यासारखे काही नाही. याउलट ठाकरे कुटुंबातील पिता-पुत्रांना पहिल्यांदाच थेट सत्ता मिळाली आहे. या सत्तेचा आब राखण्याची आणि भाषेचा बडेजाव टाळून सुसंस्कृत राजकारण करण्याची जबाबदारी त्यांच्यावर आहे. शिवसेना पक्षप्रमुख उद्धव ठाकरे यांनी कशीही भाषा वापरली तर तो त्यांचा व्यक्तिगत प्रश्न ठरतो. महाराष्ट्राच्या मुख्यमंत्र्यांना अशी भाषा वापरण्याचे स्वातंत्र्य नाही, हे लक्षात घ्यायला हवे.

महाराष्ट्राच्या बदनामीबद्दल मुख्यमंत्रिपदाचा मास्क काढून आपण बोलणार आहोत, असे म्हणून उद्धव ठाकरे यांनी दसरा मेळाव्यातील आपले कथित आक्रमक भाषण केले. तुम्हाला कशासंदर्भातही बोलायचे असो, महाराष्ट्राच्या बदनामीसंदर्भात बोलायचे असो किंवा मुलाच्या बदनामीसंदर्भात बोलायचे असो. आणि महाराष्ट्राच्या बदनामीसंदर्भात मुख्यमंत्रिपदाचा मास्क घालून बोलणेच अधिक सोयीस्कर ठरू शकते.

मुख्यमंत्रिपद हे मास्कसारखे कधीही काढण्याची आणि कधीही नाका-तोंडावर बांधण्याची गोष्ट नाही. तो मुखवटाही नाही. आणि बुरखाही नाही. ती जबाबदारी आहे. पूर्णवेळची जबाबदारी आहे. पूर्णवेळची म्हणजे होल टाइम. सरकारी कर्मचारी, अन्य नोकरदार वगैरे कर्मचारी फुलटाइम म्हणजे नेमून दिलेल्या वेळेत पूर्णवेळ काम करणारे असतात. मुख्यमंत्रिपद हे फुलटाइम नव्हे, तर होल टाइम जबाबदारीचे पद आहे. त्यामुळे अकरा ते सहा वर्षा बंगल्यावर मुख्यमंत्री म्हणून काम करेन आणि त्यानंतर मातोश्रीवर शिवसेना पक्षप्रमुख म्हणून…. असे करता येणार नाही. संजय राऊत कधी खासदारकीचा मास्क काढून कार्यकारी संपादकाच्या भूमिकेत बोलू शकतात. आणि कधी कार्यकारी संपादकाचा मास्क काढून खासदाराच्या भूमिकेत बोलू शकतात. त्यांच्यासारख्याला ती मुभा आहे. ती मुभा मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांना नाही. तुम्ही दसरा मेळाव्यात बोलताय की आणखी कुठे ही बाब दुय्यम ठरते. बंद खोलीत तुम्ही बैठक घेत असाल, कुणाशी चर्चा करीत असाल किंवा जो कार्यक्रम सार्वजनिक स्वरुपाचा आणि जाहीर नसेल त्याबाबत कुणाचा आक्षेप असण्याचे कारण नाही. परंतु जाहीरपणे केलेली कोणतीही गोष्ट मुख्यमंत्रिपदाशी संबंधित असेल.

इथे आणखी एका गोष्टीचे आश्चर्य वाटल्यावाचून राहात नाही. माझ्या आठवणीनुसार उद्धव ठाकरे यांनी आजवर कधीही नारायण राणे यांच्यावर थेट टीका केलेली नाही किंवा त्यांनी केलेल्या टीकेला उत्तर द्यायचे राहो, त्यांची कधी दखलही घेतलेली नाही. हे ते जाणीवपूर्वक करीत आले आहेत आणि स्ट्रॅटेजी म्हणून तेच योग्य होते. यावेळी मात्र त्यांना राणे यांच्यावर टीका करण्याचा मोह आवरला नाही. सुशांतसिंह राजपूत आत्महत्या प्रकरणानंतर बिहारपासून दिल्लीपर्यंत जे षड्,यंत्र रचले गेले त्यामागे आदित्य ठाकरे आणि ठाकरे कुटुंबीयांभोवती संशयाचे वादळ निर्माण करण्याचा, त्यांची बदनामी करण्याचा, महाराष्ट्रातील महाविकास आघाडीचे सरकार संकटात आणण्याचा हेतू होता. सगळ्या केंद्रीय यंत्रणांपासून कंगना रनौटपर्यंत अनेकांना त्यासाठी कामाला लावले होते. त्यामुळे पहिल्या टप्प्यात तो हेतू यशस्वीही झाला. नंतर त्यातील हवा निघून गेली. प्रकरण संवेदनशील असल्यामुळे भाजपचे महाराष्ट्रातील जबाबदार नेते त्यासंदर्भात जाहीरपणे बोलण्याचे टाळत होते. राणे पिता-पुत्र मात्र थेट आदित्य यांना टार्गेट करून आरोप करीत होते. वृत्तवाहिन्यांवरून त्यांना भरपूर प्रसिद्धी मिळत होती. याचा राग असल्यामुळेच कदाचित उद्धव ठाकरे यांना थेट त्यांच्यावर टीका करण्याचा मोह आवरला नसावा. ते बोलल्यामुळे राणे यांना संधी मिळाली. अर्थात उद्धव ठाकरे यांनी राणे यांच्यावर टीका केली नसती तरीसुद्धा राणे यांनी सालाबादप्रमाणे उद्धव यांच्यावर टीका केलीच असती. परंतु ती वेगळी असती. उद्धव यांनी थेट टीका केल्यामुळे राणे यांना आयती संधी मिळाली आणि त्यांनी अनेक आक्षेपार्ह शब्दांचा वापर करीत टीका केली. टीकेचा स्तर घसरला आणि इशा-याला धमकीचे स्वरुप प्राप्त झाले. भारतीय जनता पक्षाचे राज्यपातळीवरील बहुतेक नेते राजकीय विलगीकरणात गेले आहेत. राजभवनावरील जोरबैठकांचा उपयोग झाला नाही, केंद्राकडे राज्याची भरमसाठ उधारी असल्यामुळे राज्य सरकारबद्दल फार मोठ्याने बोलता येत नाही. अशावेळी राणे यांचा वापर करून घेता येतो. उद्धव ठाकरे यांच्याविरोधात, महाराष्ट्र सरकारविरोधात आपल्याला जे बोलता येत नाही ते राणे यांच्याकडून बोलून घेता येते. फारच वादग्रस्त बोलले तर ती त्यांची व्यक्तिगत भूमिका आहे, पक्ष त्यांच्याशी सहमत नाही, असे सांगून नामानिराळे राहता येते. भाजपचा हा डबलगेम राणे यांच्या लक्षात आला तरी राणे आलेली अशी कोणतीही संधी भविष्यातही सोडणार नाहीत, हे तितकेच खरे!