……………………………………………..
सोनाली ही एक अफलातून मुलगी आहे. एखाद्या परिकथेची किंवा सिनेमा वा कादंबरीची नायिका म्हणून ती शोभण्यासारखी आहे. तिचं व्यक्तिमत्त्व खळाळतं, रसरशीत आणि चैतन्यशील आहे. अगदी कॅलिडोस्कोपसारखं. प्रत्येक रूप विलोभनीय. विंदा करंदीकरांच्या ‘झपताल’ या कवितेतल्या शब्दांचा आधार घेत सांगायचं, तर ‘दिवसाच्या चोवीस मात्रा’ पाठीवर बांधून ती ‘वावरत\जगत’ असते. ती ‘सुहासिनी’, ‘यक्षिणी’, ‘पक्षिणी’, ‘संहिता’, ‘स्वप्नसती’ जशी आहे, तशीच संवादिनी, मधुरभाषिनी, सुगरण, गृहकृत्यदक्ष गृहिणीही. केवळ एवढंच नव्हे, तर चांगली लेखिका, कुशल अनुवादक, संपादक, स्तंभलेखक, शब्दांकनकार, सूत्रसंचालक, मुलाखतकारसुद्धा आहे. दर्दी रसिक, उत्कृष्ट श्रोता, साहित्यप्रेमी, सिनेमाची जाणकार आहे. कोल्हापुरातल्या अनेक संस्था, समित्या यांच्यासाठीही ती काम करते. आणि सर्वांत मुख्य म्हणजे – ती कधी सदगुरू वामन पै यांना भेटलेली नसली तरी ‘तीच तिच्या जीवनाचा शिल्पकार’ही आहे!
‘व्हॅलेंटाईन’ नावाचा प्रेमिकांचा एक लाडका संत होऊन गेला. त्याच्या नावानं ‘१४ फेब्रुवारी’ हा दिवस साजरा केला जातो. तुमच्या-आमच्यापैकी कुणीच त्या व्हॅलेंटाईनला पाहिलेलं नाही. पण तो कसा असेल याचा अनुभव, पडताळा तुम्हाला घ्यायचा असेल, तर तुम्ही सोनाली नवांगूळ या मुलीला भेटा. ती महाराष्ट्रातली ‘लेडी व्हॅलेंटाईन’ आहे!
ती कोल्हापुरात राहते. त्यामुळे रंकाळा हा तिचा पहिला प्रियकर आहे. पण हा एकच नाही, असे तिचे खूप प्रियकर आहेत. तिची ‘पॉवर चेअर’, काम करण्याची जागा, तिचा मोबाईल… त्यांची एक भलीमोठी यादीच आहे.
सोनाली काही काळ कोल्हापूरच्या नसीमा हुरजूक यांच्या ‘हेल्पर्स ऑफ दि हँडिकॅप्ड’ या संस्थेच्या ‘घरोंदा’ या वसतिगृहात राहिली. अनुभवांची एक शिदोरी पाठीशी मारली, पण वसतिगृहाच्या मर्यादांमुळे तिला साहित्य-सिनेमा-कला यांचा अनुभव घेता यायचा नाही. त्यामुळे तिची तगमग व्हायची. मग तिने त्या वसतिगृहातून बाहेर पडून स्वत:च्या घरात जाण्याचा निर्णय घेतला. पण वसतिगृह आणि संस्था सोडताना तिला बराच त्रासही झाला. धमक्याही दिल्या गेल्या. पण ही पठ्ठी डगमगली नाही. उलट ती कोल्हापुरातच पाय रोवून उभी राहिली. आता तिच्या घरालाच एका संस्थेचं रूप आलंय.
‘कोसला’ या कादंबरीचा नायक पांडुरंग सांगवीकर अजिंठ्याची लेणी पाहताना त्याच्या मनात आलेल्या भावना शब्दबद्ध करताना लिहितो – “एकात बुद्धाची भलीमोठ्ठी उंच मूर्ती. मांडी घालून बसलेली. बुद्ध थेट लेण्याच्या दारातून बाहेर पाहतो आहे. काय पाहतो आहे? फार फार विकल झालेला आहे. त्याच्या पापण्या अर्ध्या मिटलेल्या वाटतात. त्या अर्ध्या उघड्या मंगोल पापण्यांकडे मी टक लावून पहातो. उजव्या हाताची पाची बोचं वर करून डाव्या हाताची बोटं तो मोजतो आहे. हाताची बोटं दहा. त्या बोटांवर ह्यानं सगळ्या उत्पत्तीचा आणि संहाराचा पसारा मोजला. मी पुन्हा वर पहातो. एवढी मोठ्ठी मूर्ती सगळी एका दृष्टीच्या कोनात पहाता येत नाही. वारंवार डोळे फिरवावे लागतात. दगडी तोंडावर संथपणे लहरणारे भाव. अतिशय विकल. विकलता मोठ्ठाल्या पंखांनी झेपावत येते. आणि मला उचलून वर घेऊन जाते. खूप वर. आणि मला सोडून देते. कुठे तरी आदळणार मी. पुढे ही मूर्ती. त्याच्या तोंडावरचं हे दु:ख मोजता येणार नाही. नाहीच मोजता येणार. हे स्थूल आणि सूक्ष्म दु:ख चिमटीत येत नाही. घिरट्या घालणारं दु:ख. दु:ख प्यायलाही दु:खाची ओंजळ लागते. माझ्या कवडीएवढ्या दु:खानं हे वाळवंटाएवढं दु:ख मोजवत नाही. माझी वर्तुळाकिंत दु:खं. त्या एवढ्या फटीतून ह्या चेहऱ्याकडे काय पहाता येणार? त्या दगडी चेहऱ्यावरच्या दु:खात मी कोसळतो. माझ्या दु:खाचा परीघ तोलता येत नाही. मी म्हणालो, माझ्यावर दया कर. अँड पिटी फ्रॉम यू मोअर डिअर दॅन दॅट फ्रॉम अनदर. पण हा बुद्ध आपली कीव करणार नाही. याची करुणा आपल्यासाठी नाही. हा अ‍ॅटमबॉम्बसारखा पोटात आग गोठवून बसला आहे.” (पान १२७)
