भूतानच्या ट्रीप मधील आमचे शेवटचं ठिकाण होत ‘ पारो ‘. पुनाखावरून पारोला जाण्यासाठी आम्हाला तोच रस्ता होता ज्या मार्गे आम्ही थिंपूवरून पुनाखा ला आलो होतो . घाटमार्गाचा आनंद घेत आमचा प्रवास सुरू होता . माझ्या बरोबरच्या सोबत्याने या रस्त्यावर ड्रायव्हिंगचा आनंद घेतला . विना हॉर्न ड्रायव्हिंग करणे आपल्याला तसे अवघडच जाते . पुनाखा ते पारो टॅक्सीने साधारणपणे तीन एक तास लागतात . पुनाखा ते पारो हाय वे वरून प्रवास करताना थिंपूपासून ३० किमीवर असलेल्या Chusom Bridge वाटेत लागतो . Wang chu व Paro Chu या दोन नद्यांच्या संगमावर असलेला हा देखणा पूल डोळ्याचं पारणं फेडतो . येथे चार रस्ते चार दिशेला जातात . एक पारोकडे , एक फुशोलिंगकडे , एक थिंपूकडे व एक हा ( Haa ) व्हॅली कडे .
या पुलाजवळ उतरून थोडा वेळ तेथील निसर्गाचा आनंद घेण्याची संधी आम्ही सोडली नाही . आमची गाडी पारोच्या दिशेने धावू लागली . आता मात्र हिरवाई सोबत नव्हती. उघडे बोडके डोंगर दिसत होते . एका बाजूला उंच डोंगर शिखर तर दुसऱ्या बाजूला खळखळत वाहणारी स्वच्छ पारो नदी . घाट संपून खाली दरीत उतरल्यावर मात्र पुन्हा परिसर हिरवागार दिसू लागला . पारो हे दरीत वसलेलं , सपाट भागात पसरलेलं शहर आहे . घाट उतरून शहरात येईपर्यंत व नंतर शहरातही पारो नदी आपली साथ सोडत नाही . रेखीव रस्ते, शांतपणे चाललेली वाहने, एकसारख्या रंगरूपाच्या इमारती, एका बाजूला खळाळणारी पारो… सगळेच विलक्षण . भात शेतीसाठी प्रसिद्ध असणारा हा भाग आहे . मे महिना असल्याने भात खाचरे रिकामी दिसत होती . मात्र काही ठिकाणी हिरवे पट्टे लक्ष वेधून घेत होते . पारो मध्ये भूतानचा एकमेव International विमानतळ आहे . १८,००० हजार फूट उंचीवर असलेला, टोकदार पर्वत शिखरांनी वेढलेला व आखूड धावपट्टी असणारा असा हा विमानतळ जगातील सर्वात धोकादायक विमानतळ आहे . काही कुशल पायलट्सनाच इथे विमान उतरविण्याची परवानगी आहे . आपल्याला तो रस्त्यावरूनच दिसतो .
भूतान मधील Taktsang Monestery म्हणजेच Tiger’s Nest हे पर्यटकांचे एक प्रमुख आकर्षण आहे . आम्हाला ही तेथे जाण्याची खूप उत्सुकता होती किंबहुना तेच आमचे पारोमधील प्रमुख आकर्षण होते . या Tiger’s Nest विषयी थोडेसे – हे मंदिर एका उंच कड्याच्या टोकावर बांधलेले आहे . हा परिसर Silver Oak व Rhododendrons च्या जंगलाने व्यापलेला आहे . १७ व्या शतकात ही मॉनेस्ट्री बांधलेली आहे . याची उंची पारो व्हॅलीपासून ३००० फूट एवढी आहे . येथे एक दंतकथा सांगितली जाते की ७ व्या शतकात गुरू रिम्पोचे तिबेटवरून वाघाच्या पाठीवर बसून उडत उडत येथे आले .त्यांनी येथे ध्यानधारणा केली म्हणून या मॉनेस्ट्रीला Tigers Nest हे नाव पडले. येथे पद्मसंभव (गुरू रिम्पोचे) यांचे मंदिर आहे . पुनाखावरून पारो मध्ये यायला आम्हाला संध्याकाळ झाली. चार मजली हॉटेलमध्ये आमची रूम तिसऱ्या मजल्यावर होती. इतक्या वर सामान न्यायचे टेन्शन आले. परंतु तेथील स्टाफने (मुली) ते चुटकीसरशी कमी केले. हॉटेलमध्ये रेस्टॉरंट शेवटच्या मजल्यावर होते याची आम्हाला गम्मत वाटली. परंतु रात्री जसजशी थंडी वाढू लागली व जेवणाची वेळ येईपर्यंत आम्ही सगळे थंडीने गारठू लागलो तेव्हा वरच्या उबदार मजल्याचे महत्व पटले.
दुसऱ्या दिवशी सकाळी लवकर Tigers Nest कडे जायला निघायचे होते. आमच्या सारथ्याचे घर पारोतच असल्याने सकाळी लवकर येतो, असे सांगून तो निघून गेला . आम्ही सुद्धा लवकरच झोपायची तयारी सुरू केली . बाहेर थोडा पाऊस सुरू झाला होता . हळूहळू त्याचा जोर वाढू लागला . आता मात्र उद्याची चिंता वाटू लागली . पहाटे लवकर जाग आली . पाऊस थांबला होता . हॉटेलमधील बहुतेक सर्व पर्यटक टायगर्स नेस्टलाच जाणारे असल्याने हॉटेललाही लवकरच जाग आली होती . आम्ही सर्व आवरून सकाळी साडेसहाच्या दरम्यान बाहेर पडलो . पाण्याच्या दोन- तीन बाटल्या व जवळ असलेली काही सफरचंद बरोबर घेतली . ८ ते ९ किमीचा ट्रेक असल्याने जास्त ओझं बरोबर घेऊ नका, असे आम्हाला सांगितले होते . पारो शहरापासून साधारणपणे अर्ध्या तासाच्या अंतरावर या ट्रेकचा तळ आहे , तेथे वाहन पार्क करून पुढे चालत जावे लागते . घोड्याची सोय आहे पण घोडा संपूर्ण ट्रेकच्या एक चतुर्थांत भागापर्यंतच घेता येतो. पुढे चालतच जावे लागते . आम्ही पायीच जायचे ठरवले. सोबतीला काठी मात्र घेतली. जी पुढे खूपच उपयोगी पडली . साधारणपणे आठ वाजता चालायला सुरुवात केली. पर्यटकांची खूपच गर्दी होती . सगळ्यांमध्ये उत्साह भरभरुन वाहत होता . रात्री पाऊस पडल्याने सगळीकडे चिखल झाला होता. त्यामुळे जपून चालावे लागत होते . सुरुवातीला असलेला चालण्याचा वेग दिवस जसजसा वर येऊ लागला व चढण सुरू झाली तसा थोडा मंदावला .
येथे एक गोष्ट लक्षात ठेवावी आपल्याला झेपेल, त्या वेगानेच आपण चालावे . कोणाशीही स्पर्धा करू नये . आम्हीही थोडे थांबत,बसत , थोडे फोटो सेशन करत , पाण्याचे घोट घेत , एकमेकांना प्रोत्साहित करत चाललो होतो . तीन चार तासानंतर मात्र चांगलेच दमायला झाले . आता थोडी विश्रांती घेण्यासाठी अक्षरशः बसलोच . त्यावेळी जवळ असलेली सफरचंद सर्वांनी वाटून खाल्ली . रसाळ सफरचंद खाऊन चांगलीच तरतरी वाटू लागली . त्यावेळी सफरचंद ही खूप मधुर , रसाळ असते, हे प्रथमच जाणवले . त्यावेळची ती मधुर फळाची चव अजूनही जिभेवर रेंगाळते आहे . आपल्या शारीरिक क्षमतेची पुरेपुर परीक्षा घेणारा हा ट्रेक आहे . एक मोठा पर्वत चढायचा मग दरीत उतरायचे नंतर पुन्हा दुसरा पर्वत चढायचा . त्याच्या टोकावर दरीकडे तोंड करून ते मंदिर आहे . आम्ही पहिला पर्वत चढल्यावर पुढे जावं की नको या विचारात पडलो होतो . तेवढ्यात मंदिरापर्यंत जाऊन आलेल्या एका मराठी भावाने पुढे जाण्यासाठी आम्हाला दिलेला सल्ला मानून पुढे निघालो . आणखी तासभर चालल्यावर आम्ही इच्छित स्थळी पोहोचलो . मंदिरात खूपच गर्दी होती . स्थानिक भाविक तसेच पर्यटक यांनी परिसर गजबजून गेला होता . खूप दमल्याने अंगातून घामाच्या धारा वाहत होत्या . भूतानमध्ये गेल्यापासून प्रथमच घाम आला होता . मधूनच येणारी थंड हवेची झुळूक झालेले श्रम विसरायला लावत होती . मंदिरात वेगवेगळ्या मूर्त्या होत्या. त्यापुढे भाविक नतमस्तक होत होते. कोणी डोळे मिटून जपमाळ ओढत होते . मात्र नेहमी मंदिरात असणारी शांतता इथे नव्हती . पर्यटकांची संख्या जास्त असल्याने त्यांचाच दंगा सुरु होता . या मंदिराच्या वरच्या मजल्यावरून पारो व्हॅलीचे दृश्य फारच अप्रतिम दिसते . येथून खाली पाहिल्यावर आपण किती चाललो, याचा अंदाज येतो . मग मनात आले की ही मॉनेस्ट्री कशी बांधली गेली असेल? किती कष्ट पडले असतील ती बांधताना . ज्यांनी कुणी ती बांधली त्यांना मनोमन हात जोडले . भूतानला गेल्यावर टायगर्स नेस्टला भेट दिलीच पाहिजे .
तेथील एक आठवण सांगावी वाटते. मॉनेस्ट्रीपाहून परत येत असताना खूपच तहान लागली म्हणून परतीच्या वाटेवरील एकुलत्या एक हॉटेलमध्ये पाण्याची बॉटल आणण्यासाठी गेलो तर एका बॉटलची किंमत १५० रुपये. कॉफीची किंमतही तितकीच , मग सर्वानुमते कॉफी प्यायची ठरले . मात्र जेव्हा कॉफीचा मग हातात आला तेव्हा त्याची तुलना आपल्या तांब्याशीच होऊ शकत होती . खूप प्रयत्न करूनही आम्हाला कोणालाच ती संपवता आली नाही . पारोमधून दुसऱ्या दिवशी सकाळी लवकर फुशोलिंगला निघालो . वाटेत गेडूमध्ये थोडा वेळ रेंगाळलो . फुशोलिंगला रात्री मुक्काम करून सकाळी बागडोगरा विमानतळाकडे निघालो . निघताना भूतान मधील न पाहिलेल्या भागाला पाहण्यासाठी पुन्हा येथे यायचेच, असे मनोमन ठरवून या सुंदर, सुखी माणसांच्या देशाचा निरोप घेतला . (समाप्त)
क्षणभर असं वाटलं की मी भूतान मध्येच फिरतं आहे. खूप खूप छान. अधिकाधिक हुर हूर वाटते जाणून घेण्याची !!!